Қазақстан Республикасының Конституциясы/7 бөлім

Мазмұны: Үсті75-бап 76-бап 77-бап 78-бап 79-бап 80-бап 81-бап 82-бап 83-бап 83-1-бап 84-бап


ҚР конституциясы
І бөлім, Жалпы ережелер
1-бап2-бап3-бап4-бап5-бап6-бап7-бап8-бап9-бап
ІІ бөлім, Адам және азамат
10-бап11-бап12-бап13-бап14-бап15-бап16-бап17-бап18-бап19-бап20-бап21-бап22-бап23-бап24-бап25-бап26-бап27-бап28-бап29-бап30-бап31-бап32-бап33-бап34-бап35-бап36-бап37-бап38-бап39-бап
ІІІ бөлім, Президент
40-бап41-бап42-бап43-бап44-бап45-бап46-бап47-бап48-бап
ІV бөлім, Парламент
49-бап50-бап51-бап52-бап53-бап54-бап55-бап56-бап57-бап58-бап59-бап60-бап61-бап62-бап63-бап
V бөлім, Үкімет
64-бап65-бап66-бап67-бап68-бап69-бап70-бап
VI бөлім, Конституциялық сот
71-бап72-бап73-бап74-бап
VII бөлім, Соттар және сот төрелігі. Прокуратура. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл
75-бап76-бап77-бап78-бап79-бап80-бап81-бап82-бап83-бап83-1-бап84-бап
VIII бөлім, Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару
85-бап86-бап87-бап88-бап89-бап
IX бөлім, Қорытынды және өтпелі ережелер
90-бап91-бап92-бап93-бап94-бап94-1-бап94-2-бап95-бап96-бап97-бап98-бап99-бап

VII бөлім, Соттар және сот төрелігі. Прокуратура. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өңдеу

75-бап өңдеу

  1. Қазақстан Республикасында сот төрелiгiн тек сот қана жүзеге асырады.
  2. Сот билiгi сотта iс жүргiзудiң азаматтық, қылмыстық және заңмен белгiленген өзге де нысандары арқылы жүзеге асырылады. Заңда көзделген жағдайларда қылмыстық сот iсiн жүргiзу алқабилердің қатысуымен жүзеге асырылады.
  3. Заңмен құрылған Республиканың Жоғарғы Соты, Республиканың жергiлiктi және басқа да соттары Республиканың соттары болып табылады.
  4. Республиканың сот жүйесi Республика Конституциясымен және конституциялық заңмен белгiленедi. Қандай да бiр атаумен арнаулы және төтенше соттарды құруға жол берiлмейдi.

76-бап өңдеу

  1. Сот билiгi Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және өзiне азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды, Республиканың Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етудi мақсат етiп қояды.
  2. Сот билiгi Республика Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, халықаралық шарттарының негiзiнде туындайтын барлық iстер мен дауларға қолданылады.
  3. Соттар шешiмдерiнiң, үкiмдерi мен өзге де қаулыларының Республиканың бүкiл аумағында мiндеттi күшi болады.

77-бап өңдеу

  1. Судья сот төрелiгiн iске асыру кезiнде тәуелсiз және Конституция мен заңға ғана бағынады.
  2. Сот төрелiгiн iске асыру жөнiндегi соттың қызметiне қандай да болсын араласуға жол берiлмейдi және ол заң бойынша жауапкершiлiкке әкеп соғады. Нақты iстер бойынша судьялар есеп бермейдi.
  3. Заңды қолданған кезде судья төмендегi принциптердi басшылыққа алуға тиiс:
    1. адамның кiнәлi екендiгi заңды күшiне енген сот үкiмiмен танылғанша ол жасалған қылмысқа кiнәлi емес деп есептеледi;
    2. бiр құқық бұзушылық үшiн ешкiмдi де қайтадан қылмыстық немесе әкiмшiлiк жауапқа тартуға болмайды;
    3. өзiне заңмен көзделген соттылығын оның келiсiмiнсiз ешкiмнiң өзгертуiне болмайды;
    4. сотта әркiм өз сөзiн тыңдатуға құқылы;
    5. жауапкершiлiктi белгiлейтiн немесе күшейтетiн, азаматтарға жаңа мiндеттемелер жүктейтiн немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың керi күшi болмайды. Егер құқық бұзушылық жасалғаннан кейiн ол үшiн жауапкершiлiк заңмен алынып тасталса немесе жеңiлдетiлсе, жаңа заң қолданылады;
    6. айыпталушы өзiнiң кiнәсiздiгiн дәлелдеуге мiндеттi емес;
    7. ешкiм өзiне-өзi, жұбайына (зайыбына) және заңмен белгiленген шектегi жақын туыстарына қарсы айғақ беруге мiндеттi емес. Дiни қызметшiлер өздерiне сенiп сырын ашқандарға қарсы куәгер болуға мiндеттi емес;
    8. адамның кiнәлi екендiгi жөнiндегi кез келген күдiк айыпталушының пайдасына қарастырылады;
    9. заңсыз тәсiлмен алынған айғақтардың заңды күшi болмайды. Ешкiм өзiнiң жеке мойындауы негiзiнде ғана сотталуға тиiс емес;
    10. қылмыстық заңды ұқсастығына қарай қолдануға жол берiлмейдi.
  4. Конституциямен белгiленген сот төрелiгiнiң принциптерi Республиканың барлық соттары мен судьяларына ортақ және бiрыңғай болып табылады.

78-бап өңдеу

Соттардың Конституциямен баянды етiлген адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтiретiн заңдар мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi қолдануға хақысы жоқ. Егер сот қолданылуға тиiстi заң немесе өзге де нормативтiк құқықтық акт Конституциямен баянды етiлген адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтiредi деп тапса, iс жүргiзудi тоқтата тұруға және осы актiнi конституциялық емес деп тану туралы ұсыныспен Конституциялық Сотқа жүгiнуге мiндеттi.

79-бап өңдеу

  1. Соттар тұрақты судьялардан тұрады, олардың тәуелсiздiгi Конституциямен және заңмен қорғалады. Судьяның өкiлеттiгi тек заңда белгiленген негiздер бойынша ғана тоқтатылуы немесе кiдiртiлуi мүмкiн.
  2. Судьяны тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібiмен белгiленетiн әкiмшiлiк жазалау шараларын қолдануға, қылмыс үстiнде ұсталған немесе ауыр қылмыс жасаған реттердi қоспағанда, Республика Жоғары Сот Кеңесiнiң қорытындысына негiзделген Қазақстан Республикасы Президентiнiң келiсiмiнсiз не Конституцияның 55-бабының 3)-тармақшасында белгiленген жағдайда, - Сенаттың келiсiмiнсiз қылмыстық жауапқа тартуға болмайды.
  3. Республика соттарының судьяларына қойылатын талаптар конституциялық заңда айқындалады.
  4. Судьяның қызметi депутаттық мандатпен, оқытушылық, ғылыми немесе өзге шығармашылық қызметтердi қоспағанда, өзге де ақы төленетiн жұмысты атқарумен, кәсiпкерлiкпен айналысумен, коммерциялық ұйымның басшы органының немесе байқаушы кеңесiнiң құрамына кiрумен сыйыспайды.

80-бап өңдеу

Соттарды қаржыландыру, судьяларды тұрғын үймен қамтамасыз ету республикалық бюджет қаражаты есебiнен жүргiзiледi және ол сот төрелiгiн толық әрі тәуелсiз жүзеге асыру мүмкiндiгiн қамтамасыз етуге тиiс.

81-бап өңдеу

Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты азаматтық, қылмыстық істер, жергілікті және басқа да соттардың соттылығына жататын өзге де iстер жөнiндегi жоғары сот органы болып табылады, заңда көзделген жағдайларда өзінің соттылығына жататын сот істерін қарайды және сот практикасының мәселелерi бойынша түсiнiктемелер берiп отырады.

82-бап өңдеу

  1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасын, алқаларының Төрағаларын және судьяларын Жоғары Сот Кеңесінің кепiлдемесiне негiзделген Республика Президентiнiң ұсынуымен Сенат сайлайды.
  2. Жергілікті және басқа да соттардың төрағалары мен судьяларын Жоғары Сот Кеңесiнiң кепiлдемесi бойынша Республика Президентi қызметке тағайындайды.
  3. Соттарда конституциялық заңға сәйкес сот алқалары құрылуы мүмкін. Сот алқалары төрағаларына өкілеттіктер беру тәртібі конституциялық заңмен белгіленеді.
  4. Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасын Республика Президенті Парламент Сенатының келісімімен тағайындайды.
  5. Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесi, құрамын қалыптастыру тәртібi және жұмысын ұйымдастыру заңмен белгiленедi.

83-бап өңдеу

  1. Прокуратура мемлекет атынан Қазақстан Республиканың аумағында заңдылықтың сақталуына заңда белгіленген шекте және нысандарда жоғары қадағалауды жүзеге асырады, сотта мемлекеттің мүддесiн бiлдiредi және мемлекет атынан қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.
  2. Республика Прокуратурасы төменгi прокурорларды жоғары тұрған прокурорларға және Республика Бас Прокурорына бағындыра отырып, бiрыңғай орталықтандырылған жүйе құрайды. Ол өз өкiлеттiгiн басқа мемлекеттiк органдардан, лауазымды адамдардан тәуелсiз жүзеге асырады және Республика Президентiне ғана есеп бередi.
  3. Республиканың Бас Прокурорын өз өкiлеттiгi мерзiмi iшiнде тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібiмен әкiмшiлiк жазалау шараларын қолдануға, қылмыс үстiнде ұсталған немесе ауыр қылмыстар жасаған реттердi қоспағанда, Сенаттың келiсiмiнсiз қылмыстық жауапқа тартуға болмайды. Бас Прокурор өкiлеттiгiнiң мерзiмi — бес жыл.
  4. Республика прокуратурасының құзыретi, ұйымдастырылуы мен қызмет тәртібi конституциялық заңда белгiленедi.

83-1-бап өңдеу

  1. Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл адам мен азаматтың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіруге жәрдемдеседі, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын ілгерілетуге ықпал етеді.
  2. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде тәуелсіз болады және мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға есеп бермейді.
  3. Қылмыс орнында ұстап алынған немесе ауыр қылмыстар жасаған жағдайлардан басқа кезде, Адам құқықтары жөніндегі уәкілді өз өкілеттігінің мерзімі ішінде тұтқынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібімен белгіленетін әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, Сенаттың келісімінсіз қылмыстық жауаптылыққа тартуға болмайды.
  4. Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің құқықтық жағдайы және қызметін ұйымдастыру конституциялық заңда айқындалады.

84-бап өңдеу

(алып тасталды)

Тағы қараңыз өңдеу