Постэмбриондық қанның дамуы

ЕРЕСЕК ОРГАНИЗМДЕГІ ҚАННЫҢ ТҮЗІЛУІ

Постоэмбриондық гемопоэз эритроциттер, гранулоциттер, тромбоциттер, агранулоциттер түзілетін мамандалған гемопоэтикалық үлпаларда, миелиндік және Т- және В —лимфоциттер мен плазмоциттер жіктелетін лимфоидтық үлпаларда жүреді.

Миелиндік үлпа сүйектердің қуыстары мен эпифиз-дерінде орналасқан. Миелиндік үлпа эритроциттердің, гранулоциттердің, моноциттердің, қан пластинкаларынын, лимфоциттердің және тимус (алқым безі) көк бауыр, лимфалық бездер сияқты органдарға көшіп қоныстанатын дәнекер үлпасы мен қанның бастама клеткаларының дамитын орны. Гемоцитобластлардың бөлінуі кезінде кіші көлемді, цитоплазмасының базофильдігі айқын байқалатьш клеткалар пайда болады. Бұл клеткаларды эритробластлар деп атайды. Олар көбейіп гемоглобин жинайды. Гемоглобиннің жиналуына байланысты рибосомалардың саны кеміп цитоплазманың базофильдігі азайып негізгі ғана емес қышқыл бояғыштармен бояла бастайды. Осыған байланысты эритробластларды полихроматофильдік эритробластлар деп атайды. Полихроматофильдік эритробластлар жедел көбейіп, бірте-бірте өлшемі кішірейіп, ең соңында цитоп-лазмасы оксифильді, үлкендігі эритроцитке жуық оксифильдік эритробластлар немесе нормобластлар деп аталатын эритробластларға айналады. Бүл клеткалардың ядросы кішірейіп, солып плазмалеммаға жақындап цитоп-лазманың аздаған бөлігімен клеткадан шығып кетеді. Ядросынан айырылған оксифильді нормоцит ретикулоцит деп аталады. Гемоглобиннің жиналу процесі аяқталғаннан кейін ретикулоцит жетілген эритроцитке айналады.

Ересек организмдерде эритропоэз мьша схема бойышпа жүреді: гемоцитобласт — проэритробласт, базофильді эритробласт — полихромотофильді эритробласт — оксифильді эритробласт — ретикулоцит — эритроцит. Ересек организмде гранулоциттердің дамуы да сүйектің кемік қызыл майында жүреді. Гранулоциттер гемоцитобластлардан пайда болады. Гранулоциттерге дамитын гемоцитобластларды миелоциттер деп атайды. Миелоциттер базофильді, эозинофильді және нейтрофильді миелоциттер болып бөлінеді. Миелоциттер біраз уақыт кебейеді. Ядросы үзарып, цитоплазмадағы дәвдер саны көбейеді, ақырында клеткалар бөліну қабілетінен айырылып жас, кейін таяқша ядролы және сегментті ядролы лейкоциттерге айналады.

Адам мен сүтқоректілерде лимфоциттер лимфалық без-дерде дамиды . Лифмоциттердің түзілуі эритроциттер мен гранулоциттерден кейін жүреді. Лимфоциттер гемоцитобластлардан дамиды. Гемоцитобластлар бөлініп орта және үлкен лимфоциттердің бастамасын құрайды, ал кіші лимфоциттер олардың бөлінуінің